Dünya, Güneş, Ay ve hareket ettiremeyeceğiniz diğer tüm uzay nesneleri. Bu hareketin sonuçlarından biri de hepimizin bildiği gibi gece ve gündüzdür. Gece gökyüzüne baktığımızda Ay’ı görüyoruz ama dikkatli gözler fark etmiş, Ay her zaman aynı görünmüyor.Yörünge hareketleri sonucunda oluşan Ay’ın her evresinde farklı bir durumla karşılaşırız.
Ayın kendi ışığı yoktur, güneş ışığını yansıtır, dolayısıyla gece ve gündüzü vardır. Daha da farklı olarak, yörünge dönüşü tam olarak dairesel olmadığı için gündüz tarafını her zaman göremeyiz. Kolay bir doğa olayı olsa da biz sıradan insanları şair yapacak kadar güzel görünüyor. Ayın evreleri nelerdir ve nasıl oluşurGelin konuyla ilgili tüm sorulara daha yakından bakalım.
Önce olayı anlayalım; Ayın evreleri nelerdir?
Ay, Dünya’nın etrafında yörüngede ve Dünya da Güneş’in etrafında yörüngede. Tıpkı Dünya gibi, Ay da güneş ışığına maruz kalır. ve gece ve gündüz vardır. Ay’ın kendi ışığı yoktur, gördüğümüz Ay Işığı aslında Ay’ın maruz kaldığı Güneş Işığının yansımasıdır.
Ay’ın yörüngesi tam olarak doğrusal olmadığı için, Dünya’dan her zaman Ay’ın tamamını göremeyiz. Ay’ın farklı hallerde göründüğü bu durumlara Ay’ın evreleri denir.Ay’ın evreleri, her 29.5 günde bir tekrar eden sekiz farklı evreden oluşur.
Peki Ay’ın evreleri nasıl oluşuyor?
Artık Ay’ın evrelerini anladığımıza göre, türlerine geçmeden önce nasıl oluştuğunu anlamak daha gerçekçi olacaktır. Ay’ın Dünya’nın etrafında kendi özel yörüngesinde döndüğünü söylemiştik. Bu yörünge tam olarak dairesel değildir. Bu nedenle Ay, zaman zaman daha hızlı, zaman zaman daha yavaş döner.
Ay, yörüngede Dünya’ya en yakın olduğu anda ve Dünya’dan Ay’a baktığımızda en yüksek hızıyla döner. doğu tarafını daha çok görüyoruz. Ay, yörüngede Dünya’dan en uzaktayken en yavaş döner ve Ay’a Dünya’dan baktığımızda uzun süre batı tarafını takip ederiz. Bu harekete boylamda özgürlük denir.
Ay’ın yörüngesindeki 5 derecelik eğim, onun kuzey ve güney yarım kürelerini görmemize neden olur. Buna enlemsiz denir.Dünya’nın ekseninin 23,5 derece eğik olması, Ay’ın ileri geri sallandığını görmemize neden olur.
Özetle, Ay’ın kendi yörüngesi dairesel değil, eğimlidir ve Dünyanın eksen eğikliği nedeniyle Ay’ı her zaman olduğu gibi görmeyiz ve tam da bu nedenle Ay’ın evreleri meydana gelen farklı görüntüler nedeniyle oluşur. Olayı tam olarak anladığımıza göre artık Ay’ın evrelerini tanıyalım.
Ayın evreleri nelerdir? Sekiz farklı Ay evresi vardır:
- Yeni Ay
- Ağda Hilal
- İlk çeyrek
- ağda kambur
- Dolunay
- Zayıflamış Kambur
- Son çeyrek
- Alçalan Hilal
Yeni Ay:
Ay’ın ilk aşaması olan Yeni Ay, Ay’ın gece tarafının Dünya’ya baktığı anlamına gelir. Ayın görünmediği evredir. Bu evrede Ay, Güneş ile birlikte doğar ve batar. Bu süreçte görmediğimiz tarafta gündüz yaşanır. Yörünge eğimi nedeniyle Dünya ile Güneş arasında doğrudan değil, sadece Güneş’in yakınından geçer.
Ağda Hilal:
Büyüyen Hilal aşamasında, Ay gümüş bir şerit gibi görünür. Çünkü yarısından fazlası Dünya’dan uzağa bakıyor Biz sadece küçük bir kısmını görüyoruz. Bu aşamada Ay’ın kademeli büyümesi takip edilir ve Ay kademeli olarak daha sonra görünür.
İlk çeyrek:
Birinci Çeyrek olarak da bilinen Birinci Çeyrek’te, Ay yörüngesindeki yolculuğunun dörtte birini tamamlar. Biz buna Yarım Ay desek de aslında Ay’ın dönüşünün sadece dörtte biri tamamlanmış durumda. Yani yarın aydınlananların yarısını görüyoruz. Bu evrede Ay öğle saatlerinde yükselir, akşamları en parlak halini alır ve gece yarısı batar.
Ağda Kamburu:
Büyüyen Kambur evresinden Dünya’dan baktığımızda Ay’ın gündüz kısmının neredeyse tamamını görmeye başlıyoruz.Bu aşamada, Ay öncekilere göre en parlak halindedir.
Dolunay:
Dolunay evresi şimdi Ay’ın gündüz kısmını doyasıya görebiliriz. Bu aşamada Ay’ın yörünge yolculuğunun yarısı tamamlanmış olur. Dolunay gün batımında görünür ve gün doğumuna kadar gökyüzünde kalır. Yaklaşık bir kaç gün gökyüzüne bakarak Dolunay ile rekabet etmek mümkün.
Zayıflamış Kambur:
Waning Gibbous artık Weakening Hump aşamasında yavaşlıyor Ay, Güneş’e göre gerçek olmaya başlar. Bu aşamada Ay, Dünya’dan uzaklaştığı için daha küçük görünür. Bu aşamada, Ay her gece daha sonra yükselmeye başlar.
Son çeyrek:
Son Çeyrek, Son Çeyrek olarak da bilinir Ay’ın gün ışığının sadece yarısını, hatta daha azını görebiliriz.Bu aşamada Ay, gece yarısı en yüksek noktasına ulaşır ve başka bir gün öğle saatlerinde batar.
Alçalan Hilal:
Azalan Hilal aşamasında, Ay şimdi neredeyse ilk noktasına, tamamen Güneş’e baktığı noktaya geri döndü. Kim ister ki hilal desin diye bin şahitçok çok ince bir parlaklıktan başka bir şey görmüyoruz.
Bazen Ay’ın karanlık yüzü de parlayabilir:
Ay’ın sekiz temel evresi bu durumda olsa da, özellikle hilal evrelerinde bazen karanlık taraflarda bile bir miktar parlaklık görürüz. Bunun nedeni Dünya ışığıdır.Ay’ın yüzeyi yansımaya elverişli olduğu için göremediğimiz tarafı güneş ışığı ile parlarken, bize bakan tarafı ise güneş ışığı almasa bile Dünya’dan aldığı ışığı yansıtarak parlayabilir.
Ay’ı gündüz görürseniz şaşırmayın:
Evet, Ay geceleri çıktığı için kulağa biraz farklı geliyor ama eminiz ki herkes gündüzleri gökyüzüne baktığında hayatında bir kez Ay’ı görmüştür. Özellikle ayın ilk dördün ve son dördün evrelerinde sık görülen bir durumdur. Ay ufkun üzerinde düzgün bir şekilde yükseldiyse ve Güneş’ten 90 dereceye yakınsa, gündüz Ay’ı görmemek için hiçbir nedenimiz yok. Maalesef bulutun çok olup olmadığını göremiyoruz.
Ay ve Dünya’nın dönüşü nedeniyle farklı açılardan gördüklerimiz Ayın evreleri nelerdir, nasıl oluşur?Sıkça sorulan soruları yanıtladık: Bu yazıyı okuduktan sonra hemen kalkın ve gökyüzüne bakın, eğer şanslıysanız Dolunay evresinin tadını çıkarabilirsiniz.
